Aby zdarzenie można było uznać za wypadek przy pracy muszą zachodzić warunki określone w ustawie z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1242, dalej: ustawa o ubezpieczeniu społecznym).
Definicję wypadku przy pracy określa art. 3 ust. 1 wymienionej ustawy, który wskazuje, że pracownik doznał wypadku przy pracy, gdy doszło do nagłego zdarzenia wywołanego przyczyną zewnętrzną powodującą uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą, tj.:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez niego zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez podwładnego czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Trzeba pamiętać, że nie ma ustawowej definicji przyczyny zewnętrznej wypadku w pracy. Powszechnie przyjmuje się jednak, że może to być każdy czynnik, który pochodzi spoza organizmu poszkodowanego pracownika, zdolny w istniejących warunkach wywołać szkodliwe skutki.
Mogą to być np. urazy powstałe wskutek działania maszyn, pojazdów czy też innych osób (np. współpracowników).
W przyjętym orzecznictwie przyjmuje się także, że przyczyną taką może być pobicie pracownika. Wskazywał na to wyraźnie także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 8 listopada 2012 r., o sygn. akt II PK 80/12.
Stwierdził wówczas, że poturbowanie podwładnego podczas wykonywania przez niego zwykłych czynności w miejscu wskazanym przez pracodawcę jako miejsce świadczenia pracy (także w przebieralni czy łazience) wystarczy do przyjęcia związku zdarzenia z pracą, gdy weźmie się pod uwagę, że bezpośrednią przyczyną pobicia było kwestionowanie przez poszkodowanego sposobu wykonywania pracy przez sprawcę.
Dla ustalenia, czy pobicie pracownika w czasie pracy miało charakter wypadku przy pracy nie ma znaczenia to, czy do zdarzenia tego doszło wskutek wyzywającego zachowania się osoby pobitej. Okoliczność ta mogłaby mieć jedynie znaczenie, gdy chodzi o prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.
Reasumując, pobicie pracownika w czasie wykonywania przez niego zwykłej pracy stanowi co do zasady wypadek przy pracy. Fakt, że to on sprowokował bójkę, może mieć znaczenie jedynie w zakresie ustalania uprawnień do świadczeń z tytułu ubezpieczenia wypadkowego.
Pracownik zostanie ich pozbawiony, gdy wyłączną przyczyną pobicia było umyślne lub mające postać rażącego niedbalstwa naruszenie przez niego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, co w praktyce zdarza się zupełnie rzadko.
Dominik Tymuła
