6 marca w Muzeum Historii Regionalnej „Pałacyk Oborskich” w Mielcu odbyła się promocja książki prof. Tadeusza Zycha pt. „Przyjdzie zwycięstwo… Major Hieronim Dekutowski „Zapora” 1918-1949. Spotkanie miało szczególną wymowę, ponieważ miało miejsce w przeddzień kolejnej rocznicy śmierci majora Hieronima Dekutowskiego „Zapory”. To był moment, by ponownie oddać hołd tej niezwykłej postaci, która przez wiele lat była zapomniana, a teraz zyskuje zasłużone miejsce w historii Polski.
Profesor Zych szczegółowo przedstawił tło swojej pracy, wyjaśniając, dlaczego zdecydował się napisać monografię o jednej z najbardziej zagadkowych postaci drugiej wojny światowej i okresu powojennego – majorze Hieronimie Dekutowskim „Zaporze”, dowódcy partyzanckim Armii Krajowej. Powodów, które skłoniły profesora do napisania książki, było kilka. Po pierwsze, na jego prośbę książkę tę napisała rodzina „Zapory”. Po drugie, Zych, pochodzący z Tarnobrzega, miał osobiste więzi z tym regionem, który był również miejscem życia Dekutowskiego. Po trzecie, życie „Zapory” – pełne dramatyzmu, niebezpieczeństw i heroizmu – przypominało wręcz sensacyjny film. Profesor Zych sam przyznał, że to właśnie wyjątkowość tej historii zainspirowała go do podjęcia się tak trudnego, ale zarazem ważnego zadania.
„Zapora” przez wiele lat był postacią zapomnianą. Nikt wcześniej nie podjął się opracowania jego biografii, dlatego książka prof. Zycha wypełniła lukę w polskiej historiografii. Jak zaznaczył profesor, major Dekutowski nie tylko stracił życie, ale także zepchnięto go w cień historii, wrzucono go „w dół niepamięci”.Jego sylwetka została uwieczniona na pomniku Żołnierzy Wyklętych Niezłomnych, odsłoniętym w 2022 roku na Górce Cyranowskiej w Mielcu.
W trakcie wykładu profesor Zych poruszył również istotny problem związany z postrzeganiem bohaterów. Zauważył, że ludzie często wyobrażają sobie swoich bohaterów jako osoby pozbawione skaz i wad, natomiast rzeczywistość jest bardziej złożona. Wielu bohaterów, w tym „Zapora”, to ludzie, którzy nie tylko dokonali czynów heroicznych, ale także zmagały się z moralnymi dylematami i błędami. „Zderzenie legendy z naukowym podejściem do historii jest bardzo trudne” – podkreślił Zych, wyjaśniając, jak skomplikowana jest droga, którą przebył Dekutowski, aby stać się symbolem oporu.
Profesor Zych rozwinął również swoją tezę na temat bohaterstwa, stawiając pytanie, skąd bierze się postać bohatera. „Bohaterem człowiek się nie rodzi, ale się nim staje” – zaznaczył, przechodząc do szczegółowego opisu życiorysu „Zapory”. Uważał, że na późniejsze decyzje Dekutowskiego miały wpływ liczne czynniki, takie jak dom rodzinny, pasja do harcerstwa, wpływ wybitnych nauczycieli oraz głęboka religijność wyniesiona z domu. To właśnie te wartości i silny system przekonań ukształtowały go jako człowieka, który w 1939 roku był już dojrzały i gotowy na podjęcie trudnych decyzji. Choć nie brał udziału w kampanii wrześniowej, przedarł się przez Rumunię, a następnie przez Francję i Anglię, gdzie ukończył podchorążówkę. Zgłosił się do misji powrotu do kraju jako cichociemny.
Profesor Zych zauważył, że Dekutowski był osobą charyzmatyczną, której można było powierzyć swoje życie, a jego postać zasługuje na pamięć i szacunek.Dziś, w kolejną rocznicę śmierci majora „Zapory”, warto zadać sobie pytanie, jak wciąż aktualna jest jego walka o wolność i niepodległość. Promocja książki prof. Zycha oraz spotkanie w Mielcu były doskonałą okazją do przypomnienia tej bohaterstwa, które nie zniknęło w mrokach historii, ale wraca, by inspirować kolejne pokolenia.
Po wykładzie, który cieszył się dużym zainteresowaniem, odbyła się sesja pytań i odpowiedzi, w której uczestnicy chętnie zadawali pytania autorowi książki. Promocję książki prowadził dyrektor Muzeum Regionalnego SCK w Mielcu, Jerzy Skrzypczak, który również docenił wkład profesora Zycha w upamiętnienie tak ważnej postaci jak major Dekutowski „Zapora”.
Spotkanie było nie tylko okazją do promocji książki, ale również do głębszej refleksji nad historią Polski, naturą bohaterstwa i wyzwaniami związanymi z odtwarzaniem prawdy historycznej.
