Na kanale You Tube Samorządowego Centrum Kultury od 7 kwietnia dostępny jest film z nagraniem ukraińskiej melodii ludowej „Wysylala Maty” w wykonaniu Zespołu Pieśni i Tańca „Rzeszowiacy”.
Premiera piosenki w wykonaniu ZPiT „Rzeszowiacy”
Zapraszamy na nasz kanał Youtube https://www.youtube.com/watch?v=NOw3NOowtUs. Zobaczymy i usłyszymy chór i kapelę ZPiT „Rzeszowiacy”.
Utwór jest coverem utworu zespołu Czeremszyna.
Zapraszamy także do lektury tekstu poniżej, którego autorem jest Konrad Sosiński, muzyk (kontrabasista) kapeli ZPiT „Rzeszowiacy”. W tekście znajdziemy luźne tłumaczenie piosenki, a także objaśnienia, które osadzają ją w kontekście kulturowym i historycznym Ukrainy.
Tytuł:
ZPiT Rzeszowiacy – Проводжала мати сина у солдати
Opis:
Ukraińska melodia ludowa.
Cover utworu „Wysylala Maty” zespołu Czeremszyna.
Ukraińska pieśń, wykonywana przez „Rzeszowiaków”, opowiada historię nieszczęśliwej miłości młodego Kozaka i jego ukochanej. Mężczyzna przysposabia się do wojaczki, w związku z tym zmuszony jest opuścić dom rodzinny. Na wojnę wyprawia go matka, której poczynania w czasie nieobecność syna doszczętnie niweczą błogostan zakochanych.
Na terenach obecnego obwodu kijowskiego rytuał posyłania synów do wojska sięga przełomu XVIII i XIX wieku. Włodarzem tych obszarów było wówczas Imperium Rosyjskie, które – uwikłane w liczne konflikty zbrojne – wymuszało na mężczyznach 25-letnią służbę wojskową. Młodzi chłopcy wyruszający na wojnę, wracali do domu jako zupełnie inni ludzie.
W pieśni tragedia rozstania dopełniona zostaje intrygą matki, która posyła synową na żniwa. Dziewczyna poprzez ciężką pracę ma zasłużyć sobie na współdzielenie z teściową przestrzeni jej chaty. Długotrwały wysiłek powoduje przemianę kobiety w topolę. Drzewo to jest symbolem mocno zakorzenionym w folklorze ukraińskim. Wielokrotnie nawiązywał do niego narodowy poeta naszych wschodnich sąsiadów – Taras Szewczenko. W balladzie „Topola” pisał:
Tak dziewczyna jęczy w stepie
Swą pieśń udręczenia.
Ziele cudu dokazało,
Bo ją w topól zmienia.
Już lubego czarnobrewy
Nie ujrzało oko;
Rośnie w stepie giętko, cicho,
Wysoko… wysoko!
Po powrocie syna matka nie zaprzestaje swoich knowań. Nakłania go do wyrąbania topoli. Pierwsze uderzenie topora powoduje ugięcie się drzewa, drugie przerwane zostaje prośbą docierającą spod rozpędzonego ostrza. Topola objawia się mężczyźnie jako jego ukochana, jednocześnie ukazując mu śpiące w koronie drzewa dzieciątko. Kozak gwałtownie odrzuca topór, obejmuje przemienioną dziewczynę i całuje owoc ich miłości.
Ostatnia zwrotka to słowa rozpaczy i wyrzutu kierowane pod adresem matki. Kozak nie może zrozumieć, dlaczego osoba tak przez niego kochana zdecydowała się pogrążyć go w permanentnym nieszczęściu i na zawsze pozbawić miłości. Postać matki alegorycznie potraktować można jako obraz wojny, która rozdziela rodziny, pozbawia kobiety mężów, a dzieciom odbiera ojców. Świat ludzi doświadczających konfliktów zbrojnych zostaje zniekształcony na zawsze. Powrót do rzeczywistości przedwojennej jest niemożliwy, bo ona przestała istnieć, przeobraziła się podobnie jak umęczona przez matkę topola.
Konrad Sosiński
Źródła:
Horniatko-Szumiłowicz A., „Символ тополі в поезії Тараса Шевченка”, Studia Ukrainica Posnaniensia vol. 4, str. 211-217.
Стрілько-Тютюн В., „Виряджала Мати Сина”, Київ 2020.
Szewczenko T., „Topola”, tłum. W. Syrokomla.
