Starostowie powiatów z całego kraju, włącznie ze starostą mieleckim Stanisławem Lonczakiem, debatowali podczas XXVI Zgromadzenia Ogólnego Związku Powiatów Polskich.
Zgromadzenie odbyło się w dniach 29-30 września w Ossie. W warunkach zaostrzonego reżimu sanitarnego starostowie powiatów pochylili się m.in. nad sprawozdaniem finansowym Związku Powiatów Polskich za rok 2019 oraz jego założeniami programowymi na rok 2020. Pokłosiem spotkania było także wypracowanie szeregu stanowisk w sprawach ważnych dla samorządów lokalnych.
W obronie kondycji finansowej samorządów
Jedno z ważniejszych stanowisk dotyczy sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Zdaniem Związku obecnie obowiązujące zasady finansowania działalności JST są nieadekwatne do zakresu zadań, jakimi zajmują się powiaty i rzeczywistości prawnej, w jakiej przyszło im funkcjonować.
W stanowisku powołano się na trudności, jakie samorządy napotkały w swoich budżetach w związku z pandemią koronawirusa. To na nich spoczęła odpowiedzialność za realizację przedsięwzięć dostosowujących funkcjonowanie wielu instytucji do obostrzeń sanitarnych i nowych realiów. Działania te z kolei w znacznym stopniu przyczyniły się do obciążenia budżetów nieplanowanymi wcześniej wydatkami.
I choć w polepszeniu sytuacji finansowej powiatów pomóc mogą środki przekazane w ramach Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, ZPP zauważył w swoim stanowisku, że „nawet najlepszy mechanizm konkursowego wsparcia realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych ma charakter czysto interwencyjny”, a „sprawne funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego wymaga zapewnienia im odpowiedniego poziomu dochodów własnych”. Dlatego też zwieńczeniem stanowiska ZPP jest apel o „systemowe i trwałe uzdrowienie sytuacji finansowej JST poprzez podjęcie kompleksowych prac legislacyjnych nad nowym systemem dochodów JST”.
Problemy powiatowych szpitali
„To, czego powiaty oczekują w obecnej sytuacji to przede wszystkim zmniejszenie poziomu wykonania ryczałtu w okresie rozliczeniowym z wymaganego obecnie minimalnego poziomu 98% do 70%” – to podstawowe założenie kolejnego już stanowiska w sprawie szpitali powiatowych. Jego podjęcie wynika ze specyficznej sytuacji placówek w czasie trwania pandemii koronawirusa. Trudności z wypełnieniem świadczeń wynikają m.in. z konieczności odwoływania zabiegów planowych czy wyłączania bądź ograniczania pracy całych oddziałów. „Niezależnie od zapowiedzi, że okres rozliczeniowy zostanie przedłużony do końca czerwca 2021 r. zwracamy uwagę, że większość podmiotów nie będzie w stanie nadrobić „strat” w poziomie wykonania świadczeń jakie powstały w związku z ograniczeniem funkcjonowania szpitali” – podkreślono w stanowisku.
Przedstawiciele ZPP zwrócili się także z prośbą o wydłużenie okresu obowiązywania aktualnego wykazu świadczeniodawców zakwalifikowanych do poszczególnych poziomów systemu zabezpieczenia (aktualny okres obowiązywania to 30 czerwiec 2021 r.). „W obecnej sytuacji epidemicznej oraz braku wiarygodnych prognoz w zakresie rozwoju albo wygaszania się epidemii, ostatnim co jest potrzebne to wprowadzanie stanu niepewności w zakresie finansowania szpitali będących obecnie w sieci” – zapisano w stanowisku, zwracając się jednocześnie z prośbą o ustalenie podczas prac nad nowym modelem sieci szpitali m.in. wzajemnych relacji pomiędzy podstawową opieką zdrowotną, a szpitalami.
Słów kilka o edukacji
Uczestnicy Zgromadzenia Ogólnego ZPP wystosowali także stanowiska w sprawie ochrony samodzielności realizacji zadań przez powiaty oraz związane z nim stanowisko w sprawie edukacji w dobie COVID-19 oraz przywrócenia samorządom samodzielności w zarządzaniu oświatą.
„Aktualna sytuacja uwydatniła zasadnicze trudności związane z finansowaniem oświaty. Dysonans pomiędzy nakładami samorządów powiatowych na edukację, a wysokością części oświatowej subwencji ogólnej jest faktem. Dodatkowo aktualne przepisy prawa nakładają obowiązek finansowania oświaty z dochodów własnych samorządów, które po pierwsze w związku z pandemią uległy uszczupleniu, a po drugie – o czym nie można zapominać – służą realizacji także szeregu innych zadań własnych przypisanych powiatom. W związku z powyższym uzasadnione są głosy dotyczące konieczności wygospodarowania w budżecie państwa wyższych środków na część oświatową subwencji ogólnej. Jednakże w tym zakresie jawi się jeszcze jedna istotna kwestia, mająca zasadnicze znaczenie w kontekście rozmów o finansowaniu oświaty i przyjmowaniu ewentualnych modeli tego finansowania. Punktem wyjścia powinno być bowiem ustalenie, w jakim kierunku będzie zmierzała polityka oświatowa oraz jednoznaczne podkreślenie, że edukacja publiczna jest zadaniem własnym samorządów tj. wykonywanym we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność, w sposób samodzielny” – czytamy w wypracowanym stanowisku.
Rozwój cyfrowy to priorytet
Współpraca m.in. w zakresie wprowadzania do szkół nowoczesnej dydaktyki cyfrowej oraz zapewnienia placówkom szkolnym wewnętrznej, bezpiecznej infrastruktury cyfrowej to założenie kolejnego ze stanowisk, dotyczącego współdziałania dla poprawy zdalnego świadczenia usług. ZPP położył w nim nacisk na istotę współpracy rządu z samorządami, która prowadzona ma być m.in. w ramach Dekalogu Wyzwań Cyfrowych na lata 2020-2023. Wśród najważniejszych cyfrowych wyzwań stojących przed samorządami wymieniono też m.in. standaryzację i upowszechnienie cyfrowych usług publicznych, zapewnienie cyberbezpieczeństwa systemów informatycznych administracji samorządowej, wsparcie rozwoju infrastruktury szerokopasmowego dostępu do Internetu poprzez zaangażowanie samorządów lokalnych w wiarygodną i aktualną diagnozę „białych plam” na mapie dostępu oraz zapewnienie przez nie ułatwienia dla inwestorów czy upowszechnienie systemów zarządzania przepływem pracy (dokumentami elektronicznymi) w urzędach samorządów lokalnych i ich jednostkach organizacyjnych.
Podczas zgromadzenia wypracowano także stanowiska w sprawie roli powiatów w zapewnieniu mobilności, wynagrodzeń w sektorze samorządowym oraz terminu wejścia w życie nowego Prawa zamówień publicznych.
Pełna treść stanowisk dostępna jest na stronie internetowej Związku Powiatów Polskich pod adresem: https://www.zpp.pl/artykul/1886-stanowiska-xxvi-zgromadzenia-ogolnego-zpp
